P.J.C. Gabriël (1828-1903)

Molens bij Overschie – ca. 1898

gesigneerd linksonder
olieverf op doek
37,5 x 56,5 cm

Herkomst:

Kunsthandel C.M. van Gogh, Amsterdam
Collectie H. van Beek
Veiling Glerum, Den Haag, 27 mei 1991, lot 48, afgebeeld
Particuliere collectie

Literatuur:

J. de Groot, G. de Werd, M. Peters, J. Sillevis (e.a.), Paul Joseph Constantin Gabriël (1828-1903). Colorist van de Haagse School, Zwolle 1998, voorstudie in zwart krijt afgebeeld op p. 65

Het landschap met de molens bij Overschie is een plek die Gabriël buitengewoon fascineerde. Dit schilderij staat dicht bij de oorspronkelijke studieschets in zwart krijt die Gabriël ter plekke in een schetsboekje heeft gemaakt (collectie Boijmans van Beuningen, Rotterdam). De positie van de molens op het schilderij komt nauwkeurig overeen met de schets. Nadien schilderde Gabriël hetzelfde onderwerp in wintertooi. Dit grote doek uit 1899 vertoont de typische trekken van een atelierstuk. Het is mooi verzorgd en doorwerkt, fraai van opzet en helemaal ‘af’, in tegenstelling tot ons schilderij, dat vrijer en spontaner is opgevat, en daardoor meer een directe impressie is.

Gabriël schilderde nog een grote versie, waarbij hij de positie van de wieken van de tweede molen wijzigde, maar het landschap van de oorspronkelijke krijtschets vrij nauwkeurig volgde. Deze grote versie werd in 1898 geschonken aan museum Boijmans van Beuningen en bevindt zich nog altijd in deze collectie.

Kenmerkend voor de landschapsopvatting van Gabriël is de aandacht voor de hoofdlijnen. De horizon deelt het doek in exact twee helften, terwijl de diagonale lijnen van de kanalen het centrale verdwijnpunt versterken. Eenvoud en helderheid gaat hier boven de ‘anekdote’. In dit landschap is dan ook geen figuur te bekennen. Het schilderij is indertijd verhandeld door de bekende Amsterdamse kunsthandel C.M. van Gogh. Deze kunsthandel aan de Keizersgracht werd gerund door de oom van Vincent van Gogh, die er zelf geregeld kwam.