Israels, Isaac (1865-1934) – Kinderen in de sneeuw – ca. 1888-1890

Israels, Isaac (1865-1934)
Kinderen in de sneeuw – ca. 1888-1890
gesigneerd linksonder
zwart krijt, gekleurd krijt en pastel op papier
21,5 x 24 cm

Herkomst:
Collectie F.G.M.A. (Fred) van Kimmenade (1898-1988), Geldrop
Thijs van Kimmenade (1946-2023), Millheeze, zoon van bovengenoemde
Particuliere collectie (door vererving)

Deze pasteltekening dateert uit Isaac Israels’ vroege Amsterdamse jaren. In februari 1887 vestigde hij zich in de hoofdstad en betrok een atelier op Rozengracht 15. Een wat onaangenaam onderkomen dat hij maar al te graag ontvluchtte door zwerftochten te maken door de stad. Hij tekende volkstypes en dienstmeisjes in de Jordaan, op de Prinsengracht en de Noordermarkt. In de eerste maanden maakte hij kennis met Maurits van der Valk en Jan Voerman. Laatstgenoemde woonde op Rozengracht 66, het vroegere atelier van Isaacs vader Jozef. Hier ontmoette Isaac onder meer Richard Roland Holst, Jan Verkade, Frederik van Eeden, Albert Verwey (woonachtig op Rozengracht 57), Eduard Karsen, Hendrik Haverman en Jan Toorop. In juli 1887 verhuisde Israels naar een atelier op Warmoesstraat 12 en leerde hij Frans Erens kennen, met wie hij altijd nauwe vriendschapsbanden zou onderhouden. Hij bleef hier een kleine anderhalf jaar, waarna hij in november 1888 een atelier betrok op Oosterparkstraat 82, beter bekend als het Witsenhuis, waar diverse kunstenaars hun intrek hadden genomen, zoals Breitner, Erens, Haverman, Witsen, Lion Cachet en Roland Holst. Een buitengewoon inspirerende omgeving voor de jonge Isaac. Het jaar erop, in september 1889, maakte hij met zijn vriend Erens een vijf wekend durende reis naar Parijs, waar ze ontmoetingen hadden met de schrijvers Émile Zola, Stéphane Mallarmé, J.K. Huysmans en de schilders Odilon Redon en Berthe Morisot.

Israels schilderde en tekende in die dagen vooral stadsgezichten, straattypen, circusscenes, figuren in het Vondelpark, feitelijk de ritmische beelden die Erens beschrijft in zijn prozagedichten in de bundel Dansen en Rhytmen (1893). Israels’ persoonlijke impressies, zijn snelle notities ter plekke, rauw en ongefilterd op papier gezet of op het doek gesmeten, leverden wisselende reacties op. Waar sommige critici zijn virtuoze en persoonlijke handschrift de hemel in prezen, verfoeiden anderen het.

Voor Israels was de stad zijn ‘huiskamer’. Talloze volgekrabbelde schetsboeken getuigen van een niet aflatende drang het stedelijk strijdtoneel in snelle notities te vangen. De vele schetsen hielpen hem zijn uiteindelijke vorm te vinden. Gedurende dit proces, in de jaren 1887-1894, exposeerde hij nauwelijks. De stadsgezichten die hij in die periode maakte zijn – in tegenstelling tot wat vaak wordt aangenomen – niet plein air geschilderd, maar in het atelier, naar schetsen en studies die hij ter plekke, in potlood en krijt, had gemaakt. Daarmee nemen de schetsen, waar z’n atelier altijd vol mee lag, een centrale plaats in.

Deze fraaie pastel tekening van Isaac Israels is afkomstig uit de privé collectie van Fred van Kimmenade, arts te Geldrop, die bevriend was met de schilder-arts Hendrik Wiegersma in Deurne. Van Kimmenade was stichter-directeur van het Sint Annaziekenhuis in Geldrop. Na zijn overlijden, in 1988, ging de tekening naar zijn zoon Thijs van Kimmenade, beeldend kunstenaar.

De tekening is beoordeeld door de Isaac Israels-expert Willemien de Vlieger-Moll, die de schets karakteriseert als ‘een mooi voorbeeld van een jonge schilder die zich wil bekwamen in het snel tekenen van dat wat hij voor zich ziet gebeuren’. Ze dateert de tekening eind jaren 80 – begin jaren 90, als Israels zich associeert met de Tachtigers en bezig is zijn eigen impressionistische stijl te ontwikkelen. Ze wijst erop dat sommige figuren en stijlkeuzes (met name de kleuren en lijnvoering) rechtstreeks terug te voeren zijn op andere schetsen die Isaac Israels maakte in deze periode.

Geraadpleegde bronnen:
Anna Wagner, Isaac Israels, Venlo 1985
de Bodt, J. Kapelle, J. Sillevis, J. Ubbens, J. Wesselingh, Isaac Israels. Hollands impressionist, Rotterdam 1999
J.F. Heijbroek, Jessica Voeten, Isaac Israels in Amsterdam, Bussum 2012
Willemien de Vlieger-Moll, Isaac Israels in Den Haag, Bussum 2012