Else Berg (1877-1942)

Mallorca – 1914

gesigneerd rechtsonder
aquarel op papier
32,3 x 50,4 cm

Herkomst:

Auke van der Werff Kunsthandel, Amsterdam (voor 1990)
Particuliere collectie

Expositie:

Deurne, De Wieger, Else Berg. Schilderijen, tekeningen en aquarellen, 4 februari – 19 maart 1990

In 1914 verbleef het kunstenaarsechtpaar Else Berg en Mommie Schwarz samen met Leo Gestel op het eiland Mallorca. Het initiatief kwam van Gestel, die van William Degouve de Nuncques had vernomen dat je er in de maanden januari en februari goed buiten kon werken. Op Mallorca ontwikkelden de drie kunstenaars een kubistische stijl die onderling sterke verwantschappen te zien geeft. Het landschap werd ontleed in ritmische, geabstraheerde kleursegmenten. Deze aquarel is een goed voorbeeld van deze nieuwe, vooruitstrevende stijl.

Op Mallorca verbleven de drie kunstenaars, samen met de bevriende kunstverzamelaar Piet Boendermaker en zijn vrouw, in een huis in El Terreno, een voorstadje van Palma. Hier hadden ze een fraai uitzicht over de stad en de baai van Palma. Het was vooral het landschap dat de kunstenaars inspireerde, getuige een brief van Leo Gestel aan zijn schildersvriend Jan Ponstijn:

‘Het is hier zeer karakteristiek en een land van groote compositie, maar met zo’n eigenaardig melancholisch sentiment in alles, zelfs met fel zoomerweer dat je er in de beginne heel vreemd voorstaat en niet weet wat je het belangrijkst vind, de grootsche teekenachtige composities met zijn rythme van vormen of de teere stemmen van stille zang van die landschappen … Ik ben dan ook begonnen met gewoon te teekenen totdat ik langzamerhand het wezen van het land ben gaan voelen en de gewaarwording van de natuur dichter nabij kwam’.

In diezelfde brief spreekt Gestel zich uit over de ‘andere kleuren’ waarin ze zich uitdrukten op Mallorca:

‘Men leert zich in andere kleuren uitdrukken en dat verfijnt het kleursentiment. Zelfs nu al heb ik in de kleur veel gewonnen, met hard werken kom ik hier een stuk vooruit, daaraan geloof ik vast’.

In een andere brief refereert hij aan het feit dat ze bij voorkeur in de natuur, en plein air, zaten te werken:

‘Het landschap was wel het meest interessant (…) Het achterland van Terreno bracht een overvloed aan motieven. Maar ook in de onmiddellijke nabijheid was een fraai coloriet (…) Dat was nu eerst nog eens een tijd van à la prima en vlot op de natuur werken’.

Else Berg, Mommie Schwarz en Leo Gestel werkten gedurende vijf maanden op Mallorca. De schilderijen, aquarellen en tekeningen die hier tot stand kwamen behoren tot de hoogtepunten in hun oeuvre.

Deze aquarel is een fraai voorbeeld van Else Bergs intuïtieve, abstraherende stijl, waarin de natuur wordt opgelost in een subtiel spel van kleursegmenten.